19 нчы көн. Ир канаты. Вахит ИМАМОВ
– Ат, җаныкай, торып-торып синең дә исеңә төшә, егеткәем, – дип тезеп китә Фәтхерахман карт. – Мактаулы эштә эшлисең үзең, анысына сүзем юк. Мәгәр, менә хәерче крәстиән сыман ат сорап килүең күңелемә бер дә ошамый. Рәзве бичара ат көненә калган кеше инде син, җә, егеткәем? Ә бар иде бит мәктәптә дә атның хөрмәтле чаклары. Мәктәп саен директорлар ике-өч ат асрарлар, кирәк чакта үзләре үк шуңа чын хуҗаларча утырып йөрерләр иде, мин сиңайтим. Бала-чага җыйнаулашып печән чабар, чиратлашып атлар карар, шулай итеп эшкә өйрәнер иде. Юк бит, тора-бара мәктәптә дә кадерен җибәрдегез атларның. Сезгә дә, малай-шалай төсле, машина җене кагылды. Картайган, алама атлар урынына, күршедән күрмеш дигәндәй, машина-тракторлар алдыгыз. Имеш, печән хәзерләү мәшәкате онытылды, бала-чага җанын кырку бетте, атлар өчен киткән расхуд бетте. Имеш, хәзер техника заманасы, яшьләрне шуңарга өйрәтү мәслихәт. Әйе-әйе, шундый сезнең уйлар. Хыял белән Мәскәү төзисез, кая чурту… – Фәтхерахман карт, кәкре таягына таянып баскан килеш, төп һөҗүмгә күчә. – Яшьләрдә техника җене уятабыз дисез дә бит. Һәр таякның ике башы була, егеткәем. Сез уйлыйсыз, яшьләр техника рәтен белеп үсә, ызначит авылда кала, дип. Ә таякның икенче очы сезнең башка ук китереп тондыра. Техника рәтен белеп алган шул ук егетләрегез шәһәрдәге заводларга барып урнаша. Авылга, крәстиән хезмәтенә ихтирамын югалтып үсә. Тагын да яманы: алар мал кадерен, мал бәясен белмичә кала. Әйтергә үк көлке түгелмени? Шушы бөкре Фәтхерахман абзыеңа инде сигезенче дистә, ә колхозда аны алыштырырга, ат карарга хирыс бер бәндә юк. Ел саен, югыйсә, ике-өч дистә баланы мәктәп бетертеп чыгарасыз. Авылда эшләргә берсе, икесе кала. Үзең түгелме соң әле узган атнада җыелышта, имеш, җәренгә мәктәпкә керергә бөтен Чишмәгә биш бөртек бала юк, дип ачынып сөйләгәнсең? Нидән бу, җә, әйт, егеткәем? Әпәйт теки, әйтсәң – сүз, төртсәң – күз, яшьләрдә техника җене тәрбияләү нәтиҗәсе. Трактор белән рәттән мәктәптә маллар фәнен керт идең син, егеткәем, ак сакаллы карт булырыең. Ачып җибәр идең шунда бер кечкенә ферма, ачуым бер килмәгәе. Ике-өч баш аты, биш-алты сыеры, сарыгы, кәҗәсе булсын иде.
91
0