
Тәүбәгә килү
Акман-токман, киресенчə, юлдан язган адəм баласын кат-кат тəүбəгə китерергə телəгəндəй, дулавын белде. ...Аллаһы Тəгалə саташып адашкан адəм балаларын айнытып акылга утыртыр өчен Җиргə ак Томан белəн яман Буранны җибəрə икəн! Беренчесе алай ук куркыныч булмаса да, икенчесе кешелəр өчен элек-электəн мəшəкать, җəфа тудырган – атна буе туктамыйча котырган. Ул чорда кунакка йөрмəгəннəр, юлга чыкмаганнар. Халык сабыр гына буранның тынганын көткəн. Ə акман-токманнарның үз тарихы. ...Борын, Баймак йортына кайдандыр Акман белəн Токман исемле агай-энеле ике кеше күчеп барып утырган. Алар Талкас күле буена утар салып, шунда дөнья көтə башлаган. Берчак, бишенче февраль көнне, Акман белəн Токман Исəнгол авылыннан кайтырга чыккан. Ярты юлга җиткəч, күз ачкысыз буран башланган. Тегелəр юлда адашып, армансыз булып, чүмəлə төбенə хəл алырга утырган. Уникенче февральдə буран туктаган. Шул көнне бер карт, иленə кайтып барышлый, чүмəлə төбенə килеп юлыккан. Караса, ике адəм кочаклашып утырган көе өшеп үлгəн, ди. Карт тиз генə Исəнгол авылына барып, хəлне сөйлəгəн: шулай-шулай, фəлəн җирдə ике кеше вафат булган. Шуннан ил халкы, бу яз көне була торган җил-карлы гарасатны "акман-токман бураны" дип атаган. Айнурның күңелен шом-шөһбə билəде: тиктомалдан печəн чүмəлəсе астында хəрəкəтсез яткан гəүдəсе күз алдына килде. Тəүбə, шулкадəр дə булыр икəн! Əйтерсең дə җаны тəненнəн аерылып, югарыга, Бөркет-Төйсəкəй туганы янына менгəн һəм биектə-биектə, болытлар арасында очып, җирдəге хəрəкəтсез гəүдəсен күзəтə, имеш. Юк-юк, иртə əле! Саматымны үстерəсем бар!... Нуриям, улыкаем, сезне алып кайтырга бара идем, җанкисəклəрем! Айнур, ирексездəн, елмаеп куйды. Кара əле, авызымнан нинди ягымлы сүзлəр чыга, гомергə булмаганны! Ə бит, ныклап уйласаң, Нурия белəн Самат чынлап та, җанкисəклəре лəса!... Тукта!... Йөзендəге елмаю чаткылары сүрелə төште. Чынлап та, буран тиз арада басылмаса? Эзлəп чыкмасалар?... Ирнең йөзендə борчылу җыерчыклары күбəйде, зиһене чуалды. Кемгə кирəк син, җан көеге, сəрхүш, азгын, хөрəсəн ир?... Тиргə, тиргə үзеңне... Ярый ə
168
0